In de woestijn fiets je niet – Peter Delpeut
‘Je krijgt er zin in ruimte van. En in zadelpijn’, schreef het NRC over De grote bocht: een kleine filosofie van het fietsen. De opvolger van het verslag van die Amerikaanse fietstocht werkt een stuk minder aanstekelijk. Als Peter Delpeut in In de woestijn fiets je niet één ding duidelijk maakt is het wel dat fietsen in de woestijn over het algemeen geen pretje is.
De ellende begint al tijdens de eerste tocht van Zuid-Afrika naar Namibië. Voordat ze de Kalahari te fiets bereiken, worden Delpeut en zijn levens- en fietspartner Céline al ‘verslagen door het gravel’. Einde hoofdstuk één. Toch vinden we het duo ook in hoofdstuk twee en drie weer in een woestijn terug. In de Egyptische Sinai en het Marokkaanse deel van de Sahara, respectievelijk.
Delpeut komt maar moeizaam op gang. Met name in het eerste helft van het boek stapelt hij zoveel praktische beslommeringen op oninteressante jeugdherinneringen en andere persoonlijke overpeinzingen dat het als lezer soms voelt alsof je zelf door woestijnzand ploegt. Daarnaast heeft hij de bijzonder storende neiging geregeld hardop denkend te schrijven (‘Ik wil de woestijn als ervaring van ruimte, maar wil ik hem ook als ontbering?’). Ondertussen komt Céline, de vrouw die zijn woestijnmanie tolereert om hem er vervolgens op cruciale momenten doorheen te slepen, er als personage bijzonder plat vanaf. Je krijgt er het ongemakkelijke gevoel van dat ze ook buiten de woestijn liever achter dan naast elkaar fietsen.
Delpeut wil de woestijn niet alleen als ervaring van ruimte. In de woestijn hoopt hij ruimte te ervaren die gevrijwaard is van de bemoeienis van de moderne mens. Natuurlijk weet hij dat die wens op een fictie berust, maar hij reist ‘graag op het grensvlak van beeld en wereld’. ‘Toerisme is foto’s najagen’, weet hij. Ondanks dat inzicht verkeert Delpeut vrijwel constant in een staat van teleurstelling. Geënsceneerd beeld noch werkelijkheid kunnen hem bekoren. De beelden die de toeristische industrie produceert zijn hem niet authentiek genoeg en de hedendaagse taferelen in de woestijn komen niet overeen met de beelden die hij heeft overgehouden aan het lezen van klassieke reisverslagen als Thesigers Arabian Sands.
Uiteindelijk levert dat toch nog aardige bespiegelingen op over ‘de paradox van het toerisme’. Als lezer had je het al lang door, maar Delpeut blijkt zelf uiteindelijk ook te beseffen dat hij een slachtoffer van die paradox is.
De woestijn als ansicht, dat is een duin in tegenlicht. Ik weet dat het een beeld is, een imago. Toch jaag ik het na, anders ben ik niet in de woestijn geweest.
Peter Delpeut is naast schrijver ook filmmaker en dat betaalt zich op de valreep toch nog uit in een paar interessante pagina’s over de krachtige uitwerking van moderne beeldvorming. Die passages redden dit reisverslag dat verder weinig punten scoort met het halfslachtige geklaag over wind, zand en nomaden die wijselijk besloten hebben hun sjofele tenten te verruilen voor de voordelen van de moderniteit.
Leon van de Reep
