IDFA 2015: tien documentaires die wij zouden gaan zien
Goed nieuws: van 18 tot en met 29 november 2015 vindt het International Documentary Festival Amsterdam, beter bekend als het IDFA, weer plaats. Pluspunt van dit evenement: het enorm diverse programma van producties van over de hele wereld over van alles en nog wat. Minpunt: dit overweldigende aanbod kan resulteren in keuzestress die in het ergste geval uitmondt in het soort verlamming dat er voor zorgt dat je achteraf met spijt constateert dat het festival al voorbij is en jij niet geweest bent. Afrikaanse Toestanden biedt uitkomst door lekker smal-thematisch (“iets met Afrika”) voor je voor te selecteren. Leverde de onderstaande tien tips op.
FOR KIBERA Kati Juurus 56 minuten
We hebben ‘m nog niet eens gezien maar we vinden nu al dat er meer van dit soort films gemaakt moeten worden. Deze gaat over Nairobi’s beruchte sloppenwijk Kibera waar meer dan 200 ngo’s claimen het leven van de bewoners te verbeteren. Lokale radiopresentator Boy Dallas merkt daar maar weinig van en besluit de zelfbenoemde weldoeners te confronteren met zijn eigen ervaringen. Het met een handheld camera geschoten For Kibera contrasteert de visies van ambassadeurs en donors met beelden van de veel minder rooskleuriger realiteit in de wijk tijdens een zoektocht naar de oorzaken van die discrepantie.
THE SIREN OF FASO FANI Michel K. Zongo 89 minuten
Het is een semi-publiek geheim dat veel Afrikaanse landen er vlak na hun onafhankelijkheid economisch best goed voor stonden. In het West-Afrikaanse Burkina Faso vormde textielfabriek Faso Fani in die periode een bron van werkgelegenheid en een baken van postkoloniale hoop. Het bedrijf hielp viel Burkinabé aan hun eerste moderne consumptiegoederen als motoren en koelkasten. Maar het land raakte in een recessie, het IMF greep in en maakte, zoals de oud-werknemers van Faso Fani nu zeggen, “de toekomst kapot”. Zongo blikt met de oud-werknemers terug op een verleden dat beter was maar kijkt hier ook naar de manieren waarop de huidige inwoners van deze voormalige textielhoofdstad vrij letterlijk op eigen houtje (zie foto) hun leven proberen te verbeteren.
ERITREA STARS John Appel 55 minuten
In 2012 verdween het nationale voetbalelftal van Eritrea na een interland in Oeganda om later weer op te duiken in het Nederlandse Gorinchem. Via de wijkagent belanden ze bij de lokale voetbalclub waar aan goede bedoelingen geen gebrek is. De Eritreeërs willen alleen nog wel meer dan sportief succes. John Appel documenteerde dit kleinschalige en weerbarstige integratieproject.
Als dit een thema is waar je warm voor loopt: er draait een soortgelijke docu over Somaliërs die middels een ijshockey-variant in Zweden pogen te integreren.
MARTHA & NIKI Tora Mårtens 90 minuten
Martha verliet op haar tiende Oeganda, Niki werd geboren in Ethiopië maar als baby al geadopteerd. Ze wonen in Zweden en vormen een hiphopdansduo. Ze zijn close en succesvol maar als de resultaten minder worden beginnen zich scheuren te vertonen in hun vriendschap en steken allerlei ingewikkelde vragen rond identiteit de kop op.
FATA MORGANA Werner Herzog 79 minuten
Wij vonden het science-fiction-thema in Hubert Saupers indringende neokolonialisme rapportage We Come As Friends best origineel maar nu blijkt dat good old Werner Herzog meer dan dertig jaar geleden al iets soortgelijks deed. “Herzog noemde zijn film een sciencefiction-elegie over de waanzin van het kolonialisme”, staat er in het IDFA programmaboekje. Weinig verhaal hier, naar het schijnt, maar des te meer vervreemdende beelden van een desolate Sahara met z’n wrakken, ruïnes en dode dieren. Verder een voice-over die verhaalt van een Indiaanse oorsprongsmythe en natuurlijk (dit is vintage Herzog) zonderlinge Duitsers op Afrikaanse bodem.
ARLETTE – COURAGE IS A MUSCLE Florian Hoffmann 84 minuten
Een Duitse man haalt een gewond meisje uit de Centraal-Afrikaanse Republiek om haar in Duitsland te laten revalideren. De ingrediënten klinken wat cliché (Afrikaans kind, Westerse weldoener, en rebellen natuurlijk) en toch zijn we benieuwd naar de manier waarop de cultuurschok en de puberteit van de 15-jarige Arlette hier in beeld gebracht worden.
COMING OF AGE Teboho Edkins 63 minuten
Alweer Afrikaanse tieners, die dit keer niet van hun thuisland maar – spoiler – uiteindelijk wel van elkaar gescheiden worden. Regisseur Teboho Edkins volgde twee jaar lang twee vrienden en twee vriendinnen in ruraal Lesotho. Dat resulteerde in een portret van de perikelen van de puberteit in dit Zuidelijk Afrikaanse bergstaatje, waar ook in hele kleine dorpjes gewoon hele grote beslissingen genomen moeten worden.
LAMENTATION Christo Doherty & Aryan Kaganof 18 minuten
De geschiedenis zit vol lelijke ironie. Toen blanke soldaten tot aan de grens van Angola vochten om het huidige Namibië voor apartheid Zuid-Afrika te behouden, moesten ze hun gezichten zwart schminken. “Black is beautiful”, noemden ze die militaire make-up. Maar niet alleen de huidskleur van de soldaten bleef verborgen, de hele oorlog moest voor de Zuid-Afrikaanse bevolking ook geheim blijven. De Zuid-Afrikaanse kunstenaar Christo Doherty stelde dat hiaat in de Zuid-Afrikaanse geschiedschrijving middels een foto-installatie al eerder aan de kaak. In het heel korte Lamentation, in samenwerking met filmmaker Aryan Kaganof, verandert de huid van een geschminkt gezicht in het slagveld waarop deze vergeten Grensoorlog wordt nagespeeld.
LAMPEDUSA IN WITER Jakob Brossmann 93 minuten
Het Italiaanse eiland is al tijden een belangrijke schakel in de migratie van Afrika naar Europa. De laatste jaren kreeg het ook een steeds prominentere plek in de beeldvorming rondom de migratieproblematiek. Jakob Brossmann bleeft langer dan de journalisten die in tijd van “crisis” invliegen en filmde in de winter Lampedusa’s drama’s. Gestrande vluchtelingen natuurlijk, maar ook een te kleine nieuwe boot om de visvangst voor verkoop op het Europese vasteland te krijgen.
PRETTIG IDFA!
