Afrostalgia aflevering 2: Francis Bebey
Afrostalgia, het verlangen naar een Afrika waarvan je niet wist dat het bestond. Aflevering 2 over de onvermijdelijke en onnavolgbare Francis Bebey. En hoe we allemaal pygmeeën zijn.
Was Jezus een Afrikaan? En stond hij echt op uit de dood? We weten het niet zeker (sommigen onder ons wel), maar we hebben in elk geval vrij met Pasen. Iemand waarvan we met zekerheid kunnen zeggen dat het een Afrikaan was en bewonderenswaardige dingen deed is Francis Bebey. Deze domineeszoon uit Kameroen (1929-2001) heeft niet alleen zijn baan bij UNESCO opgezegd om muziek te maken, hij heeft vervolgens ook succesvol elektronische muziek gecombineerd met jodelen, pygmee fluiten en hilarische teksten. Zien we Jezus, ondanks alles, nog niet zo snel doen.
Bebeys tunes zijn vaak vreemd (in de goede zin van het woord), soms een beetje lang (voor believers: meditatief), maar toch en vooral: catchy! Luister maar:
Maar voor een volledige Bebey-ervaring moeten we ook echt even stilstaan bij zijn teksten. Het sterkst is Bebey wanneer hij ironisch is en en passant sociaal commentaar levert, zoals in ‘New Track’ uit 1982. Dat begint met een herhaald verzoek om een banaan, wat water en gelegenheid om te dansen op een nieuw liedje, en een waarschuwing om alsjeblieft niet bananen, yams en aardappelen tegelijk te geven. Eh..? In de gesproken teksten tussen de refreinen door komt de aap uit de mouw:
“If you give me banana, potatoe and yam at the same time / And tell me eat it, eat it! / Do you really expect me to obey?”
“Believe me, there’s something wrong with the system / We need a change to come / A new order / Cultural, political, economic, whatever / A new order, something to make us feel free to eat our banana and dance on a new track / Oh yes, a new track, that’s what we need! / Banana is white. Potatoes are white, more or less / Yam is definitely white. Oh, come on, don’t we have any other color left? / Come on, new track! / Oh, go find another color, another color for your life!”
Gaat het gewoon stiekem over de verhoudingen in de wereld! (Bedenk bijvoorbeeld dat eind jaren ’70, begin jaren ’80 de structural adjustment programma’s van het IMF in werking traden.) Tenminste, als je wil. Het kan ook nog steeds gewoon over bananen en aardappelen gaan, als je oren dat liever hebben. Dubbele lagen naar keuze. Vergelijk met ‘Heal the world‘. Bebey scoort hoog op dubbelzinnigheid, en toch laag op moraalridderschap.
Een ander goed voorbeeld is Divorce Pygmée, waarvan Bebey voor de goede orde ook nog even een Engelse versie maakte, waarin een pygmee man zich beklaagt over het falen van zijn huwelijk. Zijn verse bruid, zijn grote liefde, waarvoor hij apen heeft gevangen bij wijze van versiertruc, en die hij van een scharminkel heeft omgetoverd tot een lekkere dikke vrouw, en die zulke lieve dingen tegen hem zij toen ze nog niet getrouwd waren, zegt nu dat ze terug wil naar haar familie. Ja maar..die acht slagtanden dan die ik voor je heb betaald aan je vader? Dat was een hele investering hoor. Oh! Je zegt dat je een jongere man gaat nemen die mij gaat terugbetalen?! Oh, je bent een slechte vrouw, maar ga maar dan, ga maar!
Haha, een pygmee, haha apen vangen en slagtanden betalen voor je verkering. Maar de grap is dat dat er helemaal niet toe doet in dit universele tragikomische stuk. Het lied gaat gewoon over afwijzing en geplayed worden (wij zien bijvoorbeeld sterke parallellen met Cry Me A River van Justin Timberlake). Alsnog hilarisch, maar vooral vanwege herkenbaarheid (en dan dus eigenlijk zelfspot), of leedvermaak. Het verhaal begint trouwens al in Pygmy Love Song, dat met dezelfde fluittonen als in Divorce ineens klinkt als een zwoele zomernacht.
En omdat het buiten ons raam vandaag zo ongeveer het tegenovergestelde is van een zwoele zomernacht zetten wij de twintig albums van wonderman Francis Bebey gewoon nog een keertje op. Doe als wij, geloof in Bebey.
(Bijvoorbeeld hier)
(Meer? Zijn zoon heeft de heilige geest geërfd en legt hier ook nog wat uit over pygmeeën)